Μισογυνισμός και φύλο.Γεννιέσαι ή γίνεσαι;

Tι σημαίνει μισογυνισμός;

γυνή < αρχ. και μίσος < αρχ. μῖσος

Η αποστροφή προς τις γυναίκες.

Ο μισογυνισμός μπορεί να εκδηλωθεί με πολυάριθμους τρόπους, μεταξύ των οποίων η σεξουαλική διάκριση (όχι σεξισμός), η εχθρότητα, οι αντιλήψεις περί ανδρικής υπεροχής, η υποτίμηση των γυναικών, η βία κατά των γυναικών και η σεξουαλική αντικειμενοποίηση των γυναικών.

Από που προέρχεται; Πότε εμφανίστηκε σαν έννοια ;

Η έννοια και ύπαρξη του μισογυνισμού ωφείλεται καθαρά στο περιβάλλον. Παλαιότερα, αλλά ακόμα και σήμερα στο κόσμο υπάρχουν κοινωνίες όπου οποιαδήποτε μορφή ελευθερίας της γυναίκας θεωρείται εξοργιστική. Σε θραύσματα έργων της Θεσσαλονικιώτικης επιθεώρησης κατά την Κατοχή (1941–1944) από το αρχείο του συγγραφέα Αντώνη Κοσματόπουλου, βλέπουμε τον χυδαίο και απαξιωτικό τρόπου που παίρνουν ζωή οι γυναικείοι ρόλοι. Στην Ελλάδα, σαν μια βαθιά πουριτανική κοινωνία, όπου η παρθενοραφή υπάρχει σαν ιδέα μέχρι και σήμερα, ο μισογυνισμός καλλιεργείται απο την αναπαραγωγή μισογυνίστικων ιδεών. Ενσυνείδητα ή και ασυνείδητα.

Πρακτικά όπως αναφέρει και ο Μαγκλίνης στο άρθρο του στην Καθημερινή "Μισογύνης είναι εκείνος που ζει και αναπνέει σε μια κοινωνία που

έχει εξελιχθεί ως προς τις θεμελιώδεις αρχές των ανθρώπινων

δικαιωμάτων. Ο μισογύνης απαντάται στη Δύση. Με άλλα λόγια, στον

ανεπτυγμένο κόσμο" . Είναι, δηλαδή, εκείνος που γνωρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, ζει και εξελίσεται σε μια κοινωνία δικαίου(σχετικού δικαίου, αλλά αυτό ειναι άλλη συζήτηση). Παρόλα αυτά αγνοεί τις βασικές αρχές του αλληλοσεβασμού.

Παράδειγμα του πώς οι συνθήκες της κοινωνίας αναπαράγουν βασικά πρότυπα, τα οποία κάποιες φορές είναι μισογυνίστηκα, είναι και αυτό της εκκλησίας. Δεν αναφέρομαι στην καθολική εκκλησία της εποχή του σκοταδισμού, καθώς αυτή η περίοδος είναι το κατ' εξοχήν υπόδειγμα μισογυνισμού αλλά και διαστρεύλωσης της πίστης για ωφέλεια λίγων και εκλεκτών.

Συνεχίζοντας όμως ελαφρώς, πάνω στο θρησκευτικό κομμάτι, χωρίς να είμαι ειδική ούτε θέλοντας να κάνω κατοίχηση, από την πλευρά της ορθόδοξης πίστης εάν ανατρέξει κάποιος στην Αγία Γραφή θα βρεί τις επιστολές του απόστολου Παύλου.

Σε αυτές εισάγει θέματα για τις γυναίκες και την εκκλησία που δεν βρίσκονται στα Ευαγγέλια.Θέματα τα οποία αφορούν τον ρόλο της γυναίκας στην εκκλησία, πολύ πιο πριν την εμφάνιση του παγανιστικού μύθου περί συνόδου στη βουργουνδική πόλη Μακόν, το 585! Την οποία βέβαια στην Καθημερινή ο αρθρογράφος, την αναφέρει ως γεγονός. Αλλά για αυτό στο Plakaki προσπαθώ να διασταυρώνω πάντα τις πηγές μου ώστε να μην ανακυκλώνω ανακρίβειες.

Πίσω στις επιστολές!

Σε αυτές, γίνονται αναφορές πότε άμεσες και πότε έμμεσες στον ενεργό ρόλο των γυναικών. Γράφοντας στην εκκλησία των Φιλίππων ο Παύλος αναφέρεται στη Συντύχη και την Ευοδία «αίτινες εν τω ευαγγελίω συνήθλησαν μοι..».306 Καθώς όμως η κοινωνία της εποχής δεν άντεχε τη ριζοσπαστική, για τα τότε δεδομένα, ισότητα του Ευαγγελίου, συμβουλεύει να υποτάσσονται ο ένας στον άλλο οι σύζυγοι, κυρίως όμως συστήνει στις γυναίκες να δίνουν το προβάδισμα στους άνδρες, όπως η Εκκλησία στο Χριστό. Παράλληλα απαιτεί από τους άνδρες να αγαπούν τις γυναίκες τους, όπως και ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησία, για την οποία έδωσε και τη ζωή του. Στο τέλος καταλήγει «ἡ δέ γυνή ἵνα φοβῆται (να σέβεται) τόν ἄνδρα». 307

Χαρακτηριστικό λοιπόν παράδειγμα της αμφιταλάντευσης της χριστιανικής εκκλησίας ανάμεσα στις δύο πραγματικότητες, στα πρώτα της βήματα, αποτελεί η περίπτωση του αποστόλου Παύλου. Από τη μία δηλώνει ότι στη νέα πραγματικότητα δεν υπάρχει διάκριση ανδρών-γυναικών,308 από την άλλη ακολουθώντας το παράδειγμα της εβραϊκής συναγωγής, δεν επιτρέπει στις γυναίκες να κηρύττουν στην Εκκλησία, 309 ούτε φυσικά να γίνονται ιερείς,310. Παρόλα αυτά όμως, ο ίδιος δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες να προφητεύουν.

Άλλη μια φορά λοιπόν, που το περιβάλλον παίζει καθοριστικό παράγοντα.

Όσον αφορά την σημερινή ελλαδική ορθόδοξη Εκκλησίας το 2002 δημιουργείται Ειδική Συνοδική Επιτροπή Γυναικείων Θεμάτων της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, με Πρόεδρο τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Χαλκίδος κ. Χρυσόστομο. Και τα 6 μέλη της Επιτροπής αυτής είναι γυναίκες. Παράλληλα η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος, στο πλαίσιο του χειμερινού προγράμματος 2002-2003, διοργανώνει κύκλο εισηγήσεων με θέμα: «Φύλο και θρησκεία. Η θέση της γυναίκας στην εκκλησία».

Τέλος πραγματοποιούνται η Α΄ και Β΄ Συνδιάσκεψη Γυναικών Εκπροσώπων Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος το 2004 στη Χαλκίδα και σε δύο φάσεις στη Θεσσαλονίκη, από 3-5 Φεβρουαρίου 2006 και στην Τρίπολη από 16-17 Ιουνίου 2006 με κεντρικό θέμα «Ο σύγχρονος ρόλος της γυναίκας στην Ορθόδοξη Εκκλησία». Στα συμπεράσματα των Συνεδρίων αυτών, αναγνωρίζεται ότι οι γυναίκες μπορούν να αναλάβουν: Εκκλησιαστική διοίκηση, παιδεία και χριστιανική αγωγή σε όλα τα επίπεδα με έμφαση στη νεολαία, κάθε είδους κοινωνική μέριμνα (συσσίτια, περίθαλψη), πνευματική καθοδήγηση έγγαμων ζευγαριών και οικογενειών, προπαρασκευή για το βάπτισμα. Ακόμη μπορούν να γίνουν αναγνώστριες, ψάλτριες, διευθύντριες χορωδιών, αγιογράφοι, να εκπροσωπήσουν τις τοπικές Εκκλησίες στην Οικουμενική κίνηση, καθώς και να συνδράμουν την Ορθόδοξη Εκκλησία με τις δημοσιεύσεις τους και τη συμβολή τους στο χώρο των μέσων επικοινωνίας.

Αυτά όλα δικαιολογούν μέχρι στιγμής, το γιατί υπήρχε μισογυνισμός στο παρελθόν.

Το οποίο παρελθόν για την Ελλάδα πιάνει μέχρι και τις 28 Μαΐου του 1952, όπου πλέον δεν θεωρούταν παράλογη η ιδέα δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες. 1952..

Ποια είναι η βασική ψυχολογία πίσω απο το μισογυνισμό;

Σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Counselling Psychology, και διεξήχθη μεταξύ 19.453 συμμετεχόντων με επικεφαλής ερευνητή το Δρ Τζόελ Γουόνγκ,

και λαμβάνοντας υπόψιν ένδεκα διαστάσεις της αρρενωπότητας, οι άνδρες που βαθιά μέσα τους μισούν τις γυναίκες, έχουν όχι μόνο συγκεκριμένες συμπεριφορές αλλά και συγκεκριμένες ψυχολογικές αιτίες για τις συμπεριφορές αυτές. Οι ένδεκα διαστάσεις τις οποίες εξέτασαν οι ερευνητές είναι: Κυριαρχία-Γοητεία-Συναισθηματικός έλεγχος-Επίπεδο ομοφοβίας-Ανάληψη κινδύνων -Επιθυμία για απόκτηση κύρους-Γυναικάς-Βιαιότητα-Εξουσία πάνω στις γυναίκες-Προτεραιότητα στην δουλειά-Αυτοδυναμία. Όπως σημειώνουν, όλα τα παραπάνω, συνιστούν συμπεριφορές μισογύνη. Κι όσο πιο έντονα, τόσο πιο μεγάλο το πρόβλημα του άνδρα που έχει στο μυαλό του μόνο ένα "είδος" γυναίκας ως αποδεκτό. Της άβουλης, άτολμης, φοβισμένης, υπάκουης, συναισθηματικά και οικονομικά εξαρτώμενης. Οτιδήποτε παρεκκλίνει από αυτό το "πρότυπο" είναι απαράδεκτο και μισητό.

Αυτό το χαρακτηριστικό όμως που έχει άμεση σχέση με την κακή ψυχική υγεία είναι η συμπεριφορά του άνδρα - "γυναικά" που φέρεται με σεξουαλική ασυδοσία και μέσω αυτής, θεωρεί ότι αποκτά εξουσία επάνω στις γυναίκες.

Όπως λένε οι ειδικοί, αυτοί οι άνδρες έχουν το πιο μεγάλο πρόβλημα για το οποίο μάλιστα σπανίως ζητούν βοήθεια στην ζωή τους, ενώ συνήθως τους καταστρέφει την προσωπική ζωή στερώντας τους από οικογενειακή ευτυχία.

Μήπως και οι γυναίκες είναι μισογύνιδες; Γίνεται κάτι τέτοιο;

Στο κομμάτι της υποσυνείδητης καλλιέργιας του μισογυνισμού στα δύο φύλα από την κοινωνία και τις οικονομικές ανάγκες που καλύπτονται απο την διαιώνηση στερεοτύπων και την πόλωση των δύο φύλλων, ανήκει και ο εσωτερικευμένος μισογυνισμός. Φαινόμενο που παρατηρείται δυστυχώς απο γυναίκες προς γυναίκες.

Εσωτερικευμένος μισογυνισμός ονομάζεται η πεποίθηση που έχουν οι γυναίκες μιας κοινωνίας αφενός ότι τα στερεότυπα, τα πρότυπα και οι ρόλοι που προωθεί η κοινωνία αναφορικά με τη γυναικεία συμπεριφορά είναι απαραίτητο να ακολουθούνται από κάθε γυναίκα, αφετέρου ότι στην περίπτωση που η στάση και οι επιλογές μιας γυναίκας δεν θεωρούνται “αρμόζουσες”, θα δεχτεί την κατάκριση των υπολοίπων.

Σε ερωτήματα που έθεσα στο λογαριασμό του Plakaki στο Instagram, οι Plakatsiotes και Plakatsiotises απαντήσατε τα εξής:

Παραδείγματα εσωτερικευμένου μισογυνισμού

Θα υπεράσπιζες άτομο απο μισογυνίστικα σχόλια, ακόμα και αν δεν ήταν παρόν;

Έχεις γίνει δέκτης μισογυνισού;

Έχεις κάνει μισογυνιστικές σκέψεις;

Που στέκουν οι άνδρες σε όλο αυτό; Γιατί αμύνονται;

Εδώ, αλλά και σε άλλα τόσα παρόμοια, γίνεται εστίαση στο δένδρο και όχι στο δάσος!

Μια ανταπόκριση είναι η προβολή κάποιου άλλου, εξίσου σημαντικού θέματος, όπως π.χ το ποσοστό αυτοκτονιών σε άνδρες!

Μια διαφορετική ανταπόκριση είναι ο χαρακτηρισμός του προβλήματος ώς υπερβολική αντίδραση και συνέχεια παράθεση ακραίων αντιλήψεων των γνωστών και μη εξαιρετέων "femi nazi".

Το να έρθει στην επιφάνεια ένα ζήτημα, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλα τόσα εξίσου σημαντικά. Ένα ζήτημα την φορά όμως! Δεν είναι αγώνας για το "καλύτερο πρόβλημα " της κοινωνίας. Αλλά προσπάθεια για αμοιβαία κατανόηση.

Μήπως ο μισογυνισμός σχετίζεται με την οικονομική κατάσταση των ατόμων;

Με γνώμονα το μορφωτικό επίπεδο των ελλήνων και ελληνίδων, τα αποτελέσματα δείχνουν πως η κατανομή των χρημάτων, αν υπολογίσουμε και τους διάφορους παράγοντες που μπορεί να κρατήσουν μια γυναίκα εκτός δουλειάς, είναι καλή. Είτε μιλάμε για υψηλόμισθους είτε για χαμηλόμισθους υπαλλήλους.

Συγκεκριμένα, η κατανομή εισοδήματος για εργαζόμενους μεσαίας εκπαίδευσης είναι σχεδόν ίδιες. Ωστόσο, για εργαζόμενους χαμηλής εκπαίδευσης βλέπουμε μια διαφορά του περίπου 1%. Το οποίο αναγύρει κάποια ερωτήματα, σχετικά με το γιατί εμφανίζεται αυτή η διαφορά.

Στους εργαζόμενους χαμηλής εκπαίδευσης, τις περισσότερες φορές οι μισθοί είναι χαμηλοί. Έτσι απο τα στατιτικά για τη κατανομή του εισοδήματος καταλαβαίνουμε είτε ότι οι γυναίκες σε αυτό το group πληρώνονται καλύτερα, είτε ότι δεν προσλαμβάνονται τόσοι άνδρες. Γιατί όμως να συμβαίνει κάτι τέτοιο;

Και μήπως αυτή η κοινωνική ανισότητα σε αυτό το group εργαζομένων δημιουργεί μισογυνίστικες συμπεριφορές λόγω της οικονομικής δυσκολίας που προκύπτει από την χαμηλή μισθοδοσία και αποκλεισμό ευκαιριών;

Θα μπορούσε να ισχύει κάτι τέτοιο.

Όμως, ο μισογυνισμός δεν παρατηρείτε αποκλειστικά στα group χαμηλής εκπαίδευσης. Αλλά και σε αυτά της υψηλής. Απο τα στατιστικά βλέπουμε ότι το ποσοστό του 1% αναστρέφεται ως προς το φύλο, για τα group υψηλής εκαπίδευσης.

Εδώ, είτε οι άνδρες του group πληρώνονται καλύτερα, είτε δεν προσλαμβάνονται τόσες γυναίκες.

Η παρατήρηση για το κατά πόσο προσλαμβάνονται γυναίκες έρχεται να ενισχυθεί από το ποσοστό στα στατιστικά της εκπαίδευσης. Με τις γυναίκες να βρίσκονται μπροστά στο ποσοστό υψηλού επιπέδου μόρφωσης.

Πως γίνεται λοιπόν η κατανομή εισοδήματος να είναι ανάποδη;

Τα ενδεχόμενα που μπορώ να σκεφτώ είναι, ή ότι συνεχίζουν να σπουδάζουν για πάντα, είτε ότι δεν κυνηγούν επαγγελματική αποκατάσταση μετά τις σπουδές, είτε συνεχίζουν ως ακαδημαϊκοί.

Από τα παραπάνω, καταλήγουμε στο ότι δεν είναι μόνο το οικονομικό ζήτημα, η αιτία της ύπαρξης του μισογυνισμού.

Όπως αναφέρει και ο καθηγητής Ι. Πέτρου, η «κοινωνία» που προβάλλει η Θεολογία οδηγεί στο διάλογο, τη συνάντηση με τον άλλο και δεν συμβιβάζεται με τις σχέσεις αντιπαλότητας και ανταγωνισμού (όπως αυτές που προωθεί η σύγχρονη οικονομία της ελεύθερης αγοράς, αδιαφορώντας για τα αμέτρητα θύματα που δημιουργεί), ούτε με τη χρήση του άλλου, την υποταγή και τη μεταβολή του σε αντικείμενο εκμετάλλευσης. Γιατί όπου υπάρχει αντιπαλότητα, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει πρόοδος και πολιτισμός, παρά μόνο αναπαραγωγή της βαρβαρότητας.

Είτε λοιπόν πιστεύεις είτε όχι, εάν ζεις σε μια απο τις "αναπτυγμένες χώρες", τα λεγόμενα του καθηγητή θα σου απαντήσουν τα,

Γιατί ο μισογυνισμός υπάρχει μέχρι και σήμερα;

Γιατί υπάρχουν αμυντικές στάσεις σε ένα τρέχων πρόβλημα, από πολλούς άνδρες;

Γιατί υπάρχει έντονη αγανάκτηση από πολλές γυναίκες;

Και γιατί ποτέ δεν λύνεται και ποτέ δεν θα λυθεί έμπρακτα.

Καλώς ή κακώς, η πόλωση φέρνει ανταγωνισμό. Και ο ανταγωνισμός, κέρδη.

Ποιός θέλει να σταματήσουν τα κέρδη;

Bonus

Παιχνιδάκι για γερά νεύρα

Σημείωσε στα σχόλια πόσα από τα παρακάτω έχεις ακούσει ή πει. (H πηγή είναι του '16)

Βιβλιογραφία

https://www.kathimerini.gr/life/style/65456/misogynides-koritsia-agnoiste-toys-2/ 
http://www.oodegr.com/neopaganismos/politismos/macon_3.htm 
https://www.zougla.gr/page.ashx?pid=80&aid=199789&cid=122 
307 Εφεσίους 5, 22-33 . Το «φοβήται» αυτό, που ακούγεται κάθε φορά που τελείται ένας γάμος, ερμηνεύεται ορθά από τον  άγιο Νεκτάριο. Όπως ορθά παρατηρεί ο Άγιος στο απόσπασμα, ο Απ. Παύλος καλεί τον άνδρα να αγαπήσει την γυναίκα  του στο μέτρο που αγάπησε ο Χριστός την Εκκλησία. Έχοντας δώσει τις νουθεσίες στον άντρα προχωράει κατά τον άγιο ο  Απόστολος και στην γυναίκα στην οποία συστήνει το φόβο, που ερμηνεύεται ως σεβασμός και «δεν πρέπει να εκφράζει  τίποτα που να φοβίζει και να τρομάζει τη γυναίκα». Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε από τον Άγιο στο περιοδικό Ανάπλασις  τ. 15, στις 14.11.1902, σ. 162 κ.εξ. Αναδημοσιεύτηκε με υπόδειξη της Γιαννακοπούλου Β. και στο περιοδικό Εφημέριος στις 1.2.1988, σ. 42-43. 
308 Γαλάτας 3, 28, Πρβ. Κολ. 3,11 . 
309 Α΄ ΄ Κορινθίους 14, 34-35. 
310 Α΄ Τιμόθεον 3, 2. 
http://ikee.lib.auth.gr/record/136445 
https://digilib.phil.muni.cz/handle/11222.digilib/143466
https://kamenasoutien.com/2013/02/26/ti-einai-o-eswterikeymenos-misogynismos/ 
https://eige.europa.eu/gender-equality-index/2020/EL 
https://eige.europa.eu/gender-equality-index/game/EL/W 
https://eige.europa.eu/gender-equality-index/2020/domain/money/EL/education 
https://eige.europa.eu/gender-equality-index/2020/domain/knowledge/EL/education 
https://www.huffingtonpost.gr/2016/03/13/life-33-misogynikes-atakes-pou-exoume-varethei-na-akoume_n_9400086.html 
https://psycnet.apa.org/record/2010-13459-002